Hersenonderzoek bij kinderen
Waarom is dit onderzoek belangrijk?
Waarom onderzoeken we lezen en dyslexie bij kinderen?
Kinderen laten grote verschillen zien in hoe makkelijk ze leren lezen. In Nederland heeft bijvoorbeeld één op de twintig kinderen ernstige dyslexie. Daarnaast is er een grote groep kinderen met mildere leesproblemen. Leesproblemen worden nu pas vastgesteld en behandeld nadat bewezen is dat een kind niet voldoende reageert op leesonderwijs. Dat is meestal pas rond 8-9 jaar, als er al langere tijd leesproblemen zijn. Dit kan leiden tot onzekerheid en minder zelfvertrouwen.
Het doel van onze onderzoekprojecten Leeskans en Leeswinst is om de vroege voorspelling van leesproblemen te verbeteren zodat in de toekomst alle kinderen vanaf de start van het leren lezen de juiste ondersteuning krijgen. We ontwikkelen hiervoor een leertaak voor vroege voorspelling waarbij jonge kinderen letters leren uit een verzonnen taal.
Binnen Project Leeswinst gebruiken we de leertaak terwijl we hersenactiviteit meten. We bekijken hoe kinderen de letters leren en hoe de hersenen daarbij veranderen. Voor vroege voorspelling is het niet alleen belangrijk om te weten hoe dit leerproces eruit ziet bij kinderen die beginnen met leren lezen, maar ook bij oudere kinderen met en zonder diagnose dyslexie.
Project Leeswinst bestaat op dit moment uit twee deelonderzoeken:
- EEG metingen bij kinderen van 5-7 jaar (Amsterdam, Amersfoort en Maastricht)
- fMRI scans bij kinderen van 8-12 jaar met en zonder dyslexie (Maastricht)
Over Project Leeskans kunt u meer lezen op de pagina ‘vroege voorspelling van leesproblemen’
Meer weten over de hersenen en dyslexie?
- Bekijk deze video over dyslexie van Milene Bonte voor de Universiteit van Nederland.
- Lees een interview met Milene Bonte over Project Leeswinst.
- Ga naar de pagina ‘Dyslexie’
EEG metingen bij 5-6 jarigen
Wat is een EEG meting?
EEG staat voor “electroencephalogram”. Bij de EEG meting krijgt uw kind een kapje (soort badmuts) op het hoofd met daarin elektroden (soort microfoontjes). De elektroden meten hersengolven zoals een thermometer de temperatuur meet en voegen niets toe aan wat er spontaan gebeurt. Hersengolven ontstaan als je hersenen actief zijn, bijv. als je iets hoort, ziet, ergens aan denkt of iets doet. Na afloop van het onderzoek bekijken we de hersengolven met specifieke software. We kunnen dan stap voor stap volgen wat er in de hersenen gebeurt als uw kind de letters van de taal van het Leeswinst monstertje leert. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien wanneer de hersenen de vorm van letters herkennen, de klank van letters verwerken, of letters samenvoegen tot een woord.
Uw kind zit op een fijne stoel. We nemen regelmatig pauze en maken het gezellig. Het onderzoek duurt maximaal 2 uur inclusief pauzes.
EEG wordt vooral gebruikt om te onderzoeken wanneer hersenactiviteit in een bepaald gebied plaatsvindt.
Hoe verloopt een bezoek?
Het EEG onderzoek vindt plaats op de Universiteit Maastricht of op één van onze andere onderzoekslocaties in Nederland. Uw kind mag samen met een vriendje/vriendinnetje meedoen of alleen. We maken er samen een leuk uitje van. Het onderzoek duurt ongeveer 2 uur inclusief pauzes.
Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen:
- EEG meting met een leertaak met letters
- Korte taaltests op de laptop en op papier
Voor de EEG meting krijgt uw kind een EEG badmuts op het hoofd met daarin een soort microfoontjes die hersengolven kunnen oppikken. Zo kunnen we zien hoe de hersenen veranderen tijdens het leren van de letters. Tijdens het onderzoek zit uw kind op een fijne stoel. De EEG meting is niet pijnlijk en heeft geen nadelige gevolgen voor het welzijn van uw kind.
De taaltests bestaan uit korte taakjes op de laptop of op papier. Deze taken zijn niet moeilijk en laten zien wat uw kind al weet over bijvoorbeeld letters en woorden.
Wie wordt uitgenodigd voor deelname?
In de eerste fase van het EEG onderzoek (mei – september 2025), nodigen we 5 en 6-jarige kinderen (eind groep 2 / begin groep 3) uit voor deelname. We zijn op zoek naar kinderen met óf zonder dyslexie in de familie. Hierna blijven we de leesontwikkeling van de kinderen graag 2 jaar volgen. Zo komen we te weten op welke manier we leesproblemen het beste kunnen voorspellen.
Vergoeding en terugkoppeling
Uw kind krijgt een cadeautje en ons Leeswinst junior onderzoeker diploma. Uw reiskosten worden vergoed. Na afloop zullen we u/uw kind op de hoogte houden van onze resultaten, o.a. op ons Leeswinst kindercongres.
Meer weten of deelnemen? Neem contact op via de pagina deelnemen!
fMRI scans bij 8-12 jarigen
Wat is een fMRI scan?
De afkorting fMRI staat voor “functional Magnetic Resonance Imaging”. Het is een moderne techniek die gebruik maakt van een magneetveld en radiogolven om beelden van de hersenen te maken. Er komen géén röntgen of andere ioniserende stralen aan te pas. Na analyse van de hersenbeelden is het mogelijk om te zien welke hersenengebieden het meest actief zijn tijdens het uitvoeren van een bepaalde taak. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien welke hersengebieden precies gebruikt worden om de vorm van letters te herkennen, de klank van letters te verwerken, of letters samen te voegen tot een woord.
Ons team zal uw kind met veel zorg op het fMRI experiment in de scanner voorbereiden. Tijdens de fMRI meting ligt uw kind in de scanner en wordt op verschillende momenten gevraagd om stil te liggen. We nemen regelmatig pauze en houden steeds goed in de gaten of uw kind zich prettig voelt. Tussendoor kan altijd met de onderzoeker gepraat worden via een microfoon.
fMRI wordt vooral gebruikt om te bekijken waar hersenactiviteit precies plaatsvindt.
Hoe verloopt een bezoek?
Het fMRI onderzoek vindt plaats op de Universiteit Maastricht. Uw kind mag samen met een vriendje/vriendinnetje meedoen of alleen. We maken er samen een leuk uitje van. Het onderzoek duurt ongeveer 2 uur inclusief pauzes.
Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen:
- fMRI scan met een leertaak met letters
- Korte taken op de laptop en op papier
Voordat we starten met de echte fMRI scan, gaan we eerst naar de oefenscanner om alles samen te oefenen. Tijdens de leertaak ligt uw kind in een fMRI scanner en worden beelden van de hersenen gemaakt. We zorgen dat uw kind comfortabel ligt in de scanner en oordopjes in krijgt. De fMRI scan doet geen pijn en heeft geen nadelige gevolgen voor het welzijn van uw kind.
De korte taken op de laptop of op papier vinden plaats buiten de scanner, bijv. lezen, herkennen van klanken of van patronen en figuren.
Wie wordt uitgenodigd voor deelname?
Voor het fMRI onderzoek (zomer 2025 – herfst 2026), nodigen we 8 tot 12-jarige kinderen uit voor deelname. We zijn op zoek naar kinderen met en zonder dyslexie.
Vergoeding en terugkoppeling
Uw kind krijgt een cadeautje en ons Leeswinst junior onderzoeker diploma. Uw reiskosten worden vergoed. Na afloop zullen we u/uw kind op de hoogte houden van onze resultaten, o.a. op ons Leeswinst kindercongres.
Meer weten of deelnemen? Neem contact op via de pagina deelnemen!